Geef duurzame IT nieuwe energie
Hoe kan het dat de aandacht in organisaties voor sustainability (duurzaamheid) nog geen vlucht lijkt te nemen, terwijl er zoveel kansen benut kunnen worden als er structureel duurzaam ontwikkeld wordt? En dat terwijl met de komst van het Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) grote bedrijven al vanaf 2025 in hun jaarverslagen verantwoording moeten afleggen over hun duurzaamheidsprestaties. En een sustainable imago voor bedrijven is een steeds belangrijkere factor in hun concurrentiepositie op de consumenten- en arbeidsmarkt is. Aandeelhouders vereisen dat bedrijven risico’s op een slecht imago mitigeren door in sustainability te investeren. Sustainability gaat dus verder dan het ideologische streven om zorg te dragen voor mens en natuur.
Dat sustainability ook onder IT’ers nog geen hot topic is, illustreert volgend voorbeeld. Op een recent IT-congres dat ik bezocht stonden onder andere presentaties over resp. AI en sustainability op het programma. De presentatie over AI was druk bezocht. Een mooi vormgegeven presentatie over de stand van zaken, beschikbare tooling, risico’s, grappige toepassingen en de boodschap dat IT-professionals momenteel ‘toch echt niet meer zonder AI kunnen’. Een gelikt verhaal dat met enthousiast applaus werd afgesloten. Een nieuw inzicht bracht de presentatie me echter niet. Het aantal toeschouwers bij de presentatie over sustainability daarentegen was beperkt. Een meer feitelijk verhaal met een aantal concrete ‘take-aways’ over het toenemend energieverbruik van dataopslag en internetverkeer, en wat je er aan kunt doen om dat te beperken. Na een paar vragen vanuit het publiek en het overhandigen van een attentie door de organisatie aan de spreker liep de zaal stilletjes leeg. Zie daar het contrast: AI is sexy, sustainability een stuk minder. Niet zo gek eigenlijk ook, want AI gaat over concrete en beschikbare nieuwe technologie, toch het interessegebied van IT’ers. Terwijl sustainability gaat over minder grijpbare doelen op de langere termijn, en leefbaarheid en sociaaleconomisch welzijn niet bij iedereen dagdagelijks hoog op de agenda staan.
Onder IT’ers wint duurzaamheid het wat populariteit betreft dus vaak niet van AI. Veel van hen zijn thuis aan het hobbyen geslagen met bijvoorbeeld ChatGPT. En die ervaringen nemen ze mee naar hun werk. Er wordt met collega’s over gesproken en er worden hackathons georganiseerd om samen nieuwe toepassingen van AI te ontdekken. En daarmee krijgt AI een plek op de agenda van de werkvloer. Ik ken ook voornamelijk bottom-up initiatieven om duurzaamheid op die agenda te krijgen, bijvoorbeeld om het aantal geautomatiseerde test-runs te reduceren om zo energie te besparen. Dat zijn weliswaar prima en lovenswaardige initiatieven, maar veel impact hebben ze niet omdat besparingen van dergelijke ‘lokale’ acties beperkt zijn en in de keten veelal suboptimaal. Daarom moet het stimuleren van duurzaam ontwikkelen meer vanuit de strategie en het beleid van de organisatie vorm krijgen.
Sustainability, waar hebben we het eigenlijk over?
Er zijn verschillende definities van sustainability. De behoeften van mensen veranderen snel en daarmee ook de perceptie van wat sustainable is. Op dit moment gaat het over het algemeen over ‘het voldoen aan de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen’. Sustainability wordt bereikt als er een balans is tussen behoeften op 3 gebieden: economisch, sociaal en ecologisch. Bedrijven hebben per definitie een winstoogmerk en dus ligt de nadruk van nature op het economische aspect wat ten koste gaat van het sociale en ecologische. Vanuit het oogpunt van sustainability is het echter de bedoeling om economisch voordeel te behalen door of juist dankzij het investeren in positieve sociale en ecologische impact. Dat kan bijvoorbeeld door te besparen op kosten. Zoals van het energieverbruik. Maar ook door gebruik te maken van lokale productiemiddelen of het vergroten van het marktaandeel door het voor de consument beter toegankelijk maken van producten.
Wat is dan Green IT?
Green IT staat voor ecologisch verantwoord werken binnen de informatietechnologie. De focus ligt daarmee op één onderdeel van sustainability (ecologie) en niet op het geheel (de balans in de driehoek). Green IT is niet per definitie duurzaam en andersom. Green IT is wel heel toegankelijk (als in concreet en laagdrempelig) voor organisaties om met sustainability aan de slag te gaan. Er valt een goede business case voor te maken. Het vergt een investering die een besparing oplevert. Energieverbruik van IT is met behulp van tools goed meetbaar. Daarnaast vergroot het de bewustwording met betrekking tot sustainability bij medewerkers. Dat is een eerste stap om in de gehele keten duurzaam te ontwikkelen . Het nadeel is echter dat Green IT moeilijk in te zetten is om marktaandeel te verkrijgen. Want wat maakt het bijvoorbeeld een klant van een bank uit dat er 20% minder servercapaciteit nodig is?
Om marktaandeel te vergroten met behulp van sustainability (voorheen bekend als purposeful business) kan je als bedrijf beter inzetten op het verhogen van sociale impact. Denk daarbij aan het beschikbaar stellen van producten voor een grote groep (potentiële) klanten door rekening te houden met laaggeletterdheid, visuele beperkingen of mensen met verouderde apparatuur. Dat vergt een investering die moeilijk te vertalen is naar potentiële waarde. Product Owners zijn dan niet snel genegen om keuzes te maken daarin te investeren. Zeker als er geen concrete eisen of risico’s bekend zijn. Op dit punt is het nodig dat ondernemingen vanuit hun strategie eisen en acceptatiecriteria opleggen waaraan vanuit het oogpunt van sustainability voldaan moet worden. Het is dan aan IT-professionals om te begrijpen hoe IT op een duurzame manier ontwikkeld en onderhouden kan worden.
Sustainable engineering
Bewustzijn van wat duurzaamheid is en weten hoe zich dat vertaalt in het ontwikkelen van IT is nodig bij alle daarbij betrokken specialismen (analyse, bouwen, testen, etc.). Net als bij andere kwaliteitseigenschappen, zoals performance of bruikbaarheid, is het van belang om al vanaf het begin van het ontwikkelproces conform de gestelde requirements en criteria voor sustainability te ontwikkelen. Dat kan je als sustainable engineering kunnen typeren. Het achteraf optimaliseren van de geïmplementeerde software en middelenbeslag is onvoldoende om echt duurzaam en onderscheidend te zijn. Daarom zijn eerdergenoemde bottom-up initiatieven niet rendabel of per definitie duurzaam. Het is voor elk specialisme belangrijk om te weten welke kennis en kunde vereist is om sustainable te ontwikkelen. Dat begint bij het stellen van de juiste vragen aan business stakeholders en dat eindigt bij het rapporteren over de risico’s met betrekking tot aspecten van duurzaamheid aan de stakeholders die besluiten nemen.
Bij Pancompany hebben we onze ervaringen met sustainable-engineering breed met elkaar gedeeld en vanuit elk van onze competences best practices geïdentificeerd waarmee we bedrijven helpen die worstelen met het implementeren van een duurzame manier van software ontwikkelen. Zo stellen we samen met stakeholders relevante requirements en acceptatiecriteria op. Of wordt op basis van nieuwe product risico’s een testaanpak opgesteld op basis waarvan inzicht wordt gegeven in de realisatie van de nieuwe requirements. Maken we gebruik van nieuw beschikbare tooling om bijvoorbeeld het energieverbruik van applicaties en websites inzichtelijk te maken. Of wordt de benodigde capaciteit om data te verwerken geoptimaliseerd om daarmee reductie te realiseren. Et cetera.
Worstel jij ook met het vormgeven van sustainable-engineering in jouw organisatie? We gaan graag met je in gesprek. Bel of mail ons via onze contactpagina.
